Hareket Kontrol Sistemleri Dersi 2 Dönem 1 Yazılı Sınav Çalışma Soruları

Ön Düzen ve Tekerlekler:

15. Tekerleklerin ana kısımlarını yazınız.
    • Jantlar
    • Lastikler
16. Jantın görevi nedir?
    • Jantlar lastik ökçelerini yerinde tutan ve lastiği tekerleğe bağlayan ara parçadır.
17. Jant üzerinde yazan 5½ J X 14 CH 36 0203 70259 ne anlama gelmektedir?
    • 5½ : Jant genişliği (inç)
    • J : Jant damak (şanş) profili
    • 14 : Jant çapı (inç)
    • X : Tek parçalı (mono blok, tubeless) jant
    • CH : Janttaki “tubeless seti” tipi
    • 36 :Jant off-seti (mm) (Jantta kaçıklık)
    • 0203 : Jantın üretim tarihi (ay-yıl)   2003 yılının 2. ayında üretilmiştir.
    • 70259 : Jantın seri numarası
18. Standart disk jantların çeşitlerini yazınız.
    • Standart disk jantlar
    • Döküm kollu jantlar
    • Telli jantlar
    • Alüminyüm jantlar
19. Otomobil lastiklerini görevleri nelerdir? Yazınız.
    • Otomobilin yükünü ve ağırlığını taşımak
    • Yol yüzeyi ile tekerlek arasında teması sağlayarak iyi bir sürtünme yüzeyi oluşturmak (Böylece motorun meydana getirdiği döndürme momentini yola aktarıp çekiş kuvvetine dönüştürür ve frenlemelerde aracın uygun mesafelerde
    • durmasını sağlar.)
    • Yol yüzeylerindeki pürüzlerden ve sürüşten doğan titreşimleri ve darbeleri emerek yok etmek (Böylece süspansiyon sisteminin elemanı gibi çalışır.)
    • Direksiyon ile verilen yönü izlemek (Viraj dönüşlerinde direksiyon kontrolüne gerekli olan yanal kuvveti üretir.)
20. Lastiğin yapısal özelliği nasıldır?
    • Tekerlek lastiklerinin yapımlarında, gerekli yüksek mukavemeti karşılamak üzere naylon, rayon, polyester gibi elyaf esaslı kordlar ile çelik kordlar kullanılır. Topuk dayanımları ise çelik teller yardımıyla sağlanır.
21. Otomobil lastiklerini kısımlarını yazınız.
    • Lastik sırtı
    • Lastik omuzu
    • Lastik yanağı
    • Damak teli
    • Karkas yapı
    • Kuşaklar
    • Astar
22. Lastik sırtı ne demektir?
    • Lastiğin yolla temasını sağlayan en üst bölümdür.
23. Damak teli ne demektir?
    • Yüksek gerilmeye dayanıklı, uzamayan çelik telden üretilen damak telinin görevi lastiği jantın etrafında tutmaktır.
24. Lastiklerde kuşak ne demektir?
    • Lastik sırt deseninin altında uzanan dar katmanlara kuşak adı verilir.
25. Yapılarına göre lastik çeşitleri nelerdir?
    • Diyagonal lastik                       Radyal lastik               Yarı radyal lastik
26. Hava basıncını tutma şekillerine göre lastik çeşitleri nelerdir?
    • İç lastikli (şambrelli) lastikler                          İç lastiksiz (tubeless) lastikler
27. İç lastikli (şambremli) lastik hakkında bilgi veriniz?
    • Bu tip lastiklerin içinde basınçlı havayı alıkoyan ayrı bir iç lastik bulunur. Lastik supabı (veya hava supabı), jant çemberindeki bir delikten dışarı çıkacak şekilde iç lastiğe bağlıdır. Lastik patlarsa iç lastik hemen söner.
28. İç lastiksiz (tubeless) lastik hakkında bilgi veriniz?
    • Tubeless lastikte iç lastik olmadığı için hava supabı direkt olarak jant çemberine tutturulmuştur.Tubeless lastikler şambrelli lastiklere göre daha emniyetlidir. Çünkü lastiğin patlama durumunda hemen inmezler ve böylece risk yaratılmamış olur. Tubeless lastikler patladığında onarımı çok kolay ve kısadır.
29. Lastik diş derinliği kaç mm nin altına düştüğünde yasal olarak yenisi ile değiştirilmelidir.
    • 1,6 mm
30. Yağışlı havalarda lastik diş derinliğinin en az kaç mm nin altında olmaması tavsiye edilir.
    • 3 mm
31. Bir otomobil lastiğinin üzerinde yazan P 185 / 65 R 14 82 T ifadesi ne anlama gelmektedir.
    • 
32. Lastiklerde rotasyon nedir? Yazınız.
    • Aracın ön lastikleri arka lastiklerine göre daha hızlı aşınır. Yük ve yol şartlarına göre lastiklerin sırt ömürlerinin en uzun olabilmesi için lastiklerin belirli zaman aralıklarında araç üzerindeki yerlerinin değiştirilmesine rotasyon denir?
33. Lastik üzerindeki bu rakamlar neyi ifade eder?
    • 2001 yılının 9. haftasında üretildiğini ifade eder.
34. Lastiklerde rotasyon yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
    • Lastiklerin yerini değiştirirken lastik yüzeylerini de göz ile kontrol edilmelidir.
    • Bazı modellerde arka ve ön lastiklerin hava basınçları farklıdır. Rotasyon sonrasında belirtilen değerlerde şişme basınçlarını yeniden ayarlamalıdır.
    • önce yedek lastiği rotasyona dâhil edilmemelidir. Sadece geçici kullanım içindir.
    • Yanağında dönüş yönü markalanmış bir lastiğin yerini değiştirirken lastiğin yeni yerinde gösterilenin aksi yönünde dönmediğinden emin olunmalıdır.
35. Lastiklerde düzensiz aşınmanın nedenleri nelerdir?
    • Mekanik hatalar            Lastiğin ısınması        Lastik hava basıncı
36. Aşırı şişirmenin yol açacağı problemler nelerdir?
    • Daralan sırt genişliği sürüş hâkimiyetini bozar ve frenleme performansını azaltır.
    • Sürüş konforu azalır.
    • Lastik sırtının orta kısmı daha çabuk aşınır.
    • Lastiğin katlı kordon tabakaları dış tesirlerden dolayı bozulacak kadar çok eğilir ve gerginleşir.
    • Sırt lastik tabakaları, sürtünme sonucu birbirlerinden daha çok ayrılmaya çalışır.
37. Yetersiz şişirmenin yol açacağı problemler nelerdir?
    • Lastik sırtı ile yol arasında artan sürtünme enerji kaybına ve daha fazla yakıt tüketimine neden olur.
    • Ön lastikler direksiyonun sertleşmesine neden olur.
    • Sırt omuzları daha çabuk aşınır.
    • Taşıt hareket hâlinde iken lastik sıcaklığının aniden artmasına neden olan bu durum aşırı eğilmeye yol açar
    • Yüksek hızlarda, lastiklerin sürekli dalgalanmasına neden olur.
38. Lastik hava basıncının sıcaklık etkisiyle kontrolünde basınç artışının 1 bardan fazla çıkmasının nedenleri nelerdir?
    • Başlangıçta lastik havası az yapılmış,
    • Araçta normalden fazla yüklenmiş,
    • Araç uzun süre yüksek hızlarda sürülmüş,
    • Araç lastiğinin ölçüsünün küçük olmasından kaynaklanmıştır.
39. Lastiklerdeki mekanik hataların sebepleri nelerdir?
    • Ön düzen açılarının, imalatçı firmanın belirttiği katalog değerlerinin dışında olması
    • Ön dingilin veya alt ve üst salıncak kollarının eğik oluşu
    • Fren ayarları ve panik frenleme
    • Keskin kenarlın çukura veya tümseğe hızlı girilmesi
    • Aks yataklarındaki boşluk ve süspansiyon sistemindeki arızalar
    • Periyodik bakım ve rotasyon hataları
40. Balanssızlığın taşıttaki belirtileri nelerdir?
    • Tekerleklerin aşağı-yukarı zıplamasına ve direksiyonda sağa sola titreşimlere,
    • Tekerleklerde yanlara doğru yalpalamaya ve bu hareketin direksiyon simidine iletilmesine neden olur.
41. Tekerlek balans çeşitleri nelerdir?
    • Statik ve dinamik olmak üzere iki çeşit balans ayarı vardır.
42. Statik balans nedir? Nasıl yapılır?
    • Tekerleklerin statik (durgun) dengelenmesine denir. Eğer tekerlek durgun dengeye sahipse ağırlığı çevresel yapının her yanına eşit olarak dağılmış demektir. Bu durumun kontrolü çok kolaydır. Tekerlek, sabit balans makinesinin miline bağlanıp 2-3 tur döndürüldüğünde her defasında farklı bir noktada durmalıdır. Bu lastiğin statik yönden dengede olduğunu gösterir. Döndürülen tekerlek hep aynı noktada duruyorsa dengesizdir. Çünkü ağır olan nokta, yer çekimi nedeni ile daima hep aynı noktada durur. Statik balansın sağlanması için ağır olan noktanın tam karşı tarafına uygun kurşun ağırlıklar koymak suretiyle denge sağlanır. Kurşun ağırlıklar jantın şanş kıvrımlarına yerleştirilir.
43. Seyyar balans cihazında balans nasıl yapılır?
    • Balansı yapılacak olan tekerlek kaldırılır ve özel darbe algılayıcılı sehpa tekerleğin yakın bir yerine konularak araç sehpalanır.
    • Tekerleğe tebeşir ile uygun aralıklarla değişik şekillerde işaret konur.
    • Seyyar balans cihazı tekerleğe değdirilerek tekerlek döndürülür.
    • Cihazın lamba düğmesine basılarak ışığın yandığı yer işaretler yardımı ile tespit edilir göstergeden ne kadar balansın çakılacağı okunur.
    • Cihaz geri çekilerek tekerleğin durması sağlanır ve belirlenen yere uygun miktardaki kurşun çakılır.
    • Cihaz tekrar tekerleğe değdirilerek döndürülür ve tekrar ışık lambasına basılır ve cihaz üzerinde çakılacak kurşunun miktarını gösteren kısımdan değer okunur. Eğer okunan değer sıfır ise balans yapılmış olur.
    • Eğer okunan değer sıfır değil ise çakılan kurşunlar sökülür ve işlem yeniden tekrarlanır.
44. Balanssızlığın nedenleri nelerdir?
    • Lastik tekerleğin dökümünün, jant üzerine tam konsantrik (aynı eksende) olmaması
    • Tekerleğin yanal olarak eksenden kaçık olması veya jant üzerinde çıkıntıların bulunması
    • Üretim hatası olarak tekerlek üzerindeki tırnakların homojen dağılmamış olması
    • Frenleme esnasında aşırı ve düzensiz aşınmaların olması
    • Tekerleğin janta uygun olarak takılmaması
45. Balanssız tekerleğin araç üzerindeki belirtileri nelerdir?
    • Taşıtta sürüş zorluğu yaratır.
    • Lastikleri hızlı ve düzensiz aşındırır.
    • Tekerlek yataklarını, süspansiyon sistemini ve bağlantı parçalarını kısa sürede aşındırır.
    • Ön ve arka tekerlek açılarını bozar.
    • Direksiyonu titretir.
    • Taşıtta sarsıntılara ve rahatsız edici titreşimlere neden olur.
46. Lastik basınç sensörünün görevi nedir?
    • Lastiklerdeki basınç miktarını ölçüp analizden geçirerek elektronik kontrol ünitesine bildirir.
47. Lastik basınç sensörünün sağladığı yararlar nelerdir?
    • Aracın sürüş güvenliğini artırır.
    • Yakıt tasarrufu sağlar.
    • Aracın performansını yükseltir.
    • Lastiğin ömrünü uzatır.
48. Lastik basınç sensörü nerede bulunur.
    • lastik supabına iç taraftan tutturulmuştur.
49. Lastik basınç kontrol sisteminin parçaları nelerdir?
    • Lastik basıncı sensörleri ve metal supaplar
    • Lastik basıncı kontrol anteni
    • Lastik basıncı kontrol sistemi kontrol ünitesi
    • Fonksiyon seçme anahtarı
50. Rot başının görevi nedir?
    • Araçta direksiyondan verilen hareketi, tekerleklere ileterek tekerleklerin düşey eksene göre dönmesini sağlayan bağlantı elemanıdır.
51. Rot başı çeşitleri nelerdir?
    • Konumlarına göre sağ ve sol rot başları olarak adlandırılır.
52. Rotillerin görevi nedir? Rotili kısaca açıklayınız.
    • Aks bağlantılarının tekerleğin değişik durumlarında dahi bağlantısının sürekliliğini sağlar.
    • Rotil bir küresel mafsal olup aks başının salıncaklara bağlantısını yapan parçadır.
    • Aks başının üst salıncağa bağlantısını yapan parçaya (üst rotil), alt salıncağa bağlantısını yapan parçaya da (alt rotil) denir.
53. Rot milinin görevi nedir?
    • Rot mili, direksiyon komuta kolunun (pitman kolu) rot başına olan bağlantısını sağlayan parçadır.
54. Rot mili çeşitleri nelerdir?
    • Araç ön düzeninde bağlandığı rot başı ile birlikte sağ ve sol rot kolu olarak ismini alır.
55. Tekerlek rulmanının görevi nedir?
    • Diferansiyel çıkış milinden gelerek tekerlek bağlantısına (porya) iletilen dönme hareketi sonucunda oluşan itme kuvvetini üzerine alarak aracın şasesine iletir.
56. Tekerlek rulmanı çeşitleri nelerdir?
    •  Düz silindirik,                        Konik silindirik,                  Küresel bilyeli
57. Denge kollarının görevi nedir?
    • Sürüş konforunu sağlamak için tekerleğin aşağı yukarı hareketini denge çubuğu vasıtasıyla diğer tekerleğe ileten süspansiyon sisteminin bir bağlantı elemanıdır.
58. Viraj denge çubuğunun görevi nedir?
    • Araçların keskin dönüşler esnasında aşırı savrulmasını ve devrilmesini engellemek amacıyla kullanılan süspansiyon sistemi elemanlarıdır.
59. Ön düzen geometrisi ne demektir?
    • Ön tekerleklerin, süspansiyon ve direksiyon parçalarının birbiriyle, yolla ve sürüş yönüyle olan açısal ilişkileri olarak tanımlanır.
60. Ön düzen geometrisi taşıt için hangi özellikleri sağlar?
    •  Emniyetli, düzgün bir hareket ve manevra kabiliyeti
    •  Daha iyi bir yol tutuşu
    •  Direksiyon kolaylığı, direksiyon hâkimiyeti, kararlılığı, virajdan sonra direksiyonun yerine hemen geri gelmesi (toplaması)
    •  Lastik ve ön düzen bağlantılarındaki aşınmaların en aza indirilmesi
    •  Yakıt tasarrufu
61. Ön düzen açıları nelerdir?
    • Kamber açısı                 Kaster açısı                 King pim açısı
    • Toe açıları                     Dönüş açısı
62. Taşıtın ön tekerleklerine önden bakıldığında düşey eksene göre, tekerleğin üst kısmının aracın merkezine ya da dışarı doğru eğimine ne denir.
    • Kamber açısı denir.
    • Tekerleğin üst kısmı dışa doğru belirli bir açı ile eğim yapıyorsa pozitif kamber
    • İçe doğru eğimli ise negatif kamber olarak tanımlanır.
63. Kamber açısının amacı ve etkileri melerdir?
    •  Lastiğin yol yüzeyine iyi bir temas yapmasını sağlar.
    •  Pozitif kamber, lastiğin yere temas noktasını yük ekseninin yola temas noktasına getirerek meydana gelen momenti azaltır. Böylece direksiyon kolaylığı sağlar.
    •  Aracın ağırlığını dingil başına momentsiz bindirerek dingil pimi burcunda veya rotillerdeki sürtünmeyi azaltır, direksiyon kolaylığı sağlar.
    •  Tekerleğe gelen normal tepki kuvvetinden dolayı dingil pimi veya rotillerde meydana gelen yük ve aşınmaları azaltır.
    •  Gereğinden fazla pozitif kamber açısı tekerleğin dıştan aşınmasına negatif kamber ise içten aşınmasına sebep olur.
    •  Kamber açısının iki tarafta eşit olmaması taşıtın bir tarafa çekmesine neden olur
64. King pim açısı ne demektir?
    • Dingil piminin (başlık pimi ya da king-pim) üst kısmının taşıt merkezine doğru eğimidir.
65. King pim açısının amacı ve etkileri nelerdir?
    • Fazla kambere olan ihtiyacı azaltır.
    • Tekerleğin temas noktasını pim eksenin yol yüzeyini kestiği noktaya yaklaştırarak yol darbelerinin ön takım ve direksiyon sistemi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltır.
    • Dönüşlerde direnç momentini azaltarak direksiyon kolaylığı sağlar.
    • Dönüşlerden sonra tekerleklerin tekrar düz konuma gelmesini sağlar.
    • Direksiyon geri toplama momentinin oluşmasını sağlar.
66. Ön düzen de Toplam açı nedir?
    • Kamber ve king-pim açılarının toplamıdır.
67. Kaster açısı ne demektir?
    • Dingil piminin veya alt ve üst salıncak rotillerini birleştiren doğrunun taşıtın önüne veya arkasına doğru eğimine kaster denir.
    • Tekerleğe yan tarafından bakıldığında pimin üst kısmının arkaya doğru eğimi pozitif kaster denir.
68. Kaster açısının amacı ve etkileri nelerdir?
    • Kaster açısının asıl amacı taşıta hareket kararlılığı sağlamaktır. Pozitif veya negatif kaster verilmiş araç tekerlerinde yolun durumundan dolayı sapma meydana geldiğinde tekerler tekrar eski konumuna gelir.
    • Taşıta kolay manevra yapma imkânı verir.
    • Pozitif kasterli taşıtta yol ve sürüş kararlılığı etkili iken negatif kasterli taşıtta viraj alma kabiliyeti fazladır.
    • Gereğinden daha büyük açıda verilen kaster direksiyonu zorlaştırır, aşırı yol darbesi etkisi ve titreĢimlere neden olur. Buna karşılık yol kararlılığı artar.
    • Gereğinden daha küçük kasterde ise düşük hızlarda direksiyon kolaylığı sağlandığı hâlde yüksek hızlarda direksiyon kontrolü azalır ve taşıt sağa-sola gezinti yapar.
    • Pozitif kasterli bir taşıtta kaster açısının küçük olduğu tekerlek tarafına, negatif kasterli bir taşıtta ise kaster açısının büyük olduğu tarafa doğru çekme meydana gelir.
69. Toe açısı ne demektir?
    • Araca hareket veren ön tekerleklere üstten bakıldığında görülen tekerleklerin ön kısmının arkaya göre farklı mesafede olması durumudur.
70. Toe-in ve Toe-out nedir?
    • Ön tarafın arkaya göre kapalı olmasına (toe-in) denir. Ön tarafın arkaya göre açık olmasına (toe-out) denir.
71. Araçların uzun rotlarının uzatılıp kısaltılması ile değişen ve ayarlanabilen bir tekerlek pozisyon ayarı hangisidir?
    • Toe değeri
72. Toe-out ve Toe in açıları hangi araçlara neden verilir.?
    • Taşıt düz yolda hareket ederken tahrik tekerleklerinin ve yükün etkisi ile ön tekerlekler, arkadan itişli araçlarda genellikle dışa doğru açılmaya, önden çekişli araçlarda ise içe doğru kapanmaya zorlanır. Bu nedenle önden çekişli araçlarda ön tekerleklere (toe-out), arkadan çekişli araçlarda (toe-in) verilir.
73. Dönüş açısı ne demektir?
    • Bir aracın dönüş esnasında, ön tekerleklerinde oluşan açı farklılığını ifade eder.
74. Taşıt hareket hâlinde iken arka tekerleklerin, ön tekerleklerin izlerini paralel takip etmesi hâline ne denir?
    • İz takibi denir.
75. İz takibinin bozulmasının nedenleri nelerdir?
    • Arka köprünün kayması (sürüş ekseninin, simetrik eksenden ayrılması)
    • Ön ve arka süspansiyon sistemindeki parçaların deformasyonları
    • Şasi çerçevesinin ya da araç şasisinin (monolog gövdenin) eğik oluşu
76. Ön düzen ölçümünü gerektiren sebepler nelerdir?
    • Ön düzen açılarını etkileyecek herhangi bir parça (rot başı, rotil gibi) değiştirilmiş ise,
    • Düz yolda avuç içinden hafifçe bırakıldığında araç sağa veya sola doğru sapma gösteriyorsa,
    • Virajlarda ön tekerleklerden aşırı sürtünme ve lastik sesi geliyorsa,
    • Arka tekerlekler, ön tekerleklerin izini takip etmiyor, aracın yanlamasına yol aldığı hissediliyorsa,
    • Tekerlekler ve aracın burun kısmı tam karşıyı gösterirken direksiyon simidi olması gerekenden farklı bir konumda duruyorsa aracın rot ayarları bozulmuş veya fabrika ayarlarından sapmış demektir.
77. Ön düzen ölçme işleminden önce yapılması gereken kontroller nelerdir?
    • Tekerlek lastiklerinin kontrolü (hava basınçları, lastik boyutları, lastik profilleri, hasar ve lastik aşınma durumu)
    • Tekerlek boşluk kontrolü
    • Tekerlek salgısının eksenel ve radyal kontrolü
    • Direksiyon sisteminde mafsallı bağlantıların, rot ve rotil boşluklarının kontrolü
    • Direksiyon orta pozisyonunun kontrolü ve ayarı
    • Direksiyon dişli kutusunun boşluk ve çalışma zorluğuna karşı kontrolü
    • Süspansiyonun (yayların ve amortisörlerin) boşluk veya hasara karşı kontrolü
    • Araçlara önce balans ayarı, sonra rot ayarı

https://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller