Emisyon Kontrol Sistemleri Dersi Yazılı Çalışma Soruları 2023 için aşağıdaki örnek sorular hazırlanmıştır. Sınav senaryosuna göre istenilen konu başlığından sorular seçilebilmesi için soru sayısı fazla tutulmuştur. Cevaplar bir alt başlıkta bulunmaktadır.
Emisyon Kontrol Sistemleri Dersi Yazılı Çalışma Soruları 2023
1-1 Sorular:
- Atmosferi oluşturan gazlar ve oranları nedir?
- Bir içten yanmalı motora yakıt ve hava girip motorda yandığında egzozdan çıkan gazlar nelerdir?
- Önlem alınmamış egzozdan çıkan gazın içindeki kirleticilerin oranları nedir?
- Hava kirleticilerden Kükürtoksitler (SOx) hangi rahatsızlıklara yol açar?
- Hava kirleticilerden Karbonmonoksit (CO) hangi rahatsızlıklara yol açar?
- Hava kirleticilerden Azotoksitler (NOx) hangi rahatsızlıklara yol açar?
- Hava kirleticilerden partikül maddeler hangi rahatsızlıklara yol açar?
- Hava kirleticilerden kurşun gazı hangi rahatsızlıklara yol açar?
- Isınmadan kaynaklanan hava kirliliğinde çıkan gazlar nelerdir?
- Bir taşıtın başlıca kirletici kaynakları nelerdir?
- Egzozdan çıkan üç tür duman siyah duman, gri-beyaz duman ve mavi duman neyin göstergesidir?
- Egzoz gazları içinde bulunan hangi gazlardan hangileri gazlar kirletici, hangi gazlar değildir?
- Euro-1, Euro-2, Euro-3, Euro-4 ve Euro-5 normları hangi yıl başlamıştır?
- Yanmanın tanımı nedir?
- Yanma sonucu ortaya neler çıkmaktadır?
- Yakıtın tanımı nedir?
- Benzinin yanma reaksiyonu denklemi nedir?
1-1 Cevaplar:
- Atmosferi oluşturan gazlar ve oranları: %78 Azot, %21 Oksijen ve %1 su buharı ve diğer gazlar.
- Yakıt ve hava girip motorda yandığında egzozdan çıkan gazlar:
- Azot (N2)
- Oksijen (O2)
- Su (H2O)
- Karbondioksit (CO2)
- Karbonmonoksit (CO)
- Azotoksit (NOx)
- Kükürtdioksit (SO2)
- Hidrokarbon (HC)
- Karbonmonoksit (CO): %85, Hidrokarbon (HC): %5, Azotoksit (NOx): %8, Katı partiküller: %0,5
- Hava kirleticilerden Kükürtoksitler (SOx) şu rahatsızlıklara yol açar: Solunan yüksek konsantrasyondaki kükürt dioksitin %95’i üst solunum yollarından absorbe olur. Bunun sonucu olarak bronşit, amfizem ve diğer akciğer hastalık semptomları meydana gelir.
- Hava kirleticilerden Karbonmonoksit (CO) şu rahatsızlıklara yol açar: Karbon monoksitin oksijen taşıma kapasitesini azaltması sonucunda kandaki oksijen yetersizliği nedeniyle kan damarlarının çeperleri, beyin kalp gibi hassas organ ve dokularda fonksiyon bozuklukları meydana gelir.
- Hava kirleticilerden Azotoksitler (NOx) şu rahatsızlıklara yol açar: Bu gazlar atmosferde doğal gaz çevrimine girerek nitrik asit (HNO3) oluşumuyla sonuçlanan zincirleme reaksiyonları tamamlar. Atmosferdeki HNO3 oluşumu ise asit yağışının oluşmasını etkiler. Bu yağışlara maruz kalan insanlarda akciğer fonksiyonlarında olumsuz değişimler meydana gelir.
- Hava kirleticilerden partikül maddeler şu rahatsızlıklara yol açar: Kanser yapıcı organik kimyasallar içeren partikül maddeler sağlık açısından çok tehlikelidir. Birçok farklı bileşenden oluşmuş olan partikül maddeler akciğerdeki nemle bileşerek aside dönüşmektedir. PM akciğere kadar ulaşıp kanın içindeki karbon dioksitin oksijene dönüşümünü yavaşlatmakta bu da nefes darlığına neden olmaktadır. Bu durumda oksijen kaybının giderilebilmesi için kalbin daha fazla çalışması gerektiğinden kalp üzerinde ciddi bir baskı oluşturmaktadır. İnce partiküllerle ölüm sayısındaki fazlalık arasında bağlantı vardır. Yolların yakınında yaşayan çocuklarda astım artmaktadır.
- Hava kirleticilerden kurşun gazı şu rahatsızlıklara yol açar: Tetraetil kurşun ve tetrametil kurşunun her ikisi de renksiz sıvı olup kaynama noktaları sırası ile 110 ve 200 santigrat derecedir. Uçuculuklarının diğer petrol bileşiklerinden daha fazla olması nedeni ile ilave edildiği yakıtında uçuculuğunu artırır. İnsan kanındaki kurşun konsantrasyonun artması geri dönüşü mümkün olmayan beyin hasarları meydana getirmektedir.
- Isınmadan kaynaklanan hava kirliliğinde çıkan gazlar: Soba veya kalorifer kazan bacalarından çıkan gazlara genel kirleticiler denilmektedir. Bunlar; karbonmonoksit (CO), kükürtdioksit (SO2), azotdioksitler (NOx) ve partikül maddelerdir. (is, kurum ve toz)
- Bir taşıtın başlıca kirletici kaynakları: egzoz borusu, benzin deposu, kartel havalandırma, karbüratör, fren balataları ve lastiklerdir.
- Egzozdan üç tür duman çıkar. Siyah duman, tam yanmamış yakıt taneciklerinin oluşturduğu dumandır. Uygun yanma koşullarının olmadığını gösterir. Gri-Beyaz duman, tam yanma artığı maddelerin oluşturduğu dumandır. Uygun yanma koşullarının olduğunu gösterir. Mavi duman, yanmamış yakıt ve yağ karışımı olup genellikle motorun bakıma ihtiyacı olduğunu gösterir.
- Egzoz gazları içinde bulunan karbondioksit (CO2), su buharı (H2O), hidrojen (H2) ve azot (N2) gazları kirletici olarak kabul edilmemektedir. Egzoz gazı içerisindeki karbonmonoksit (CO), partikül madde (is, toz, tanecik vs.) ve hidrokarbonlar genel kirleticiler olarak kabul edilmektedir.
-
- 1992-1993 yılları arasında Euro I,
- 1995-1996 yılları arasında Euro II,
- 2000 yılında Euro III,
- 2005 yılında Euro IV
- 2009 yılında Euro V ve
- 2014 yılında da Euro VI sınırlamasına geçilmiştir.
- Yanmanın tanımı: yakıtların oksijenle girdikleri kimyasal tepkimedir.
- Bu tepkime sırasında yakıt içindeki kimyasal enerji açığa çıkar. Açığa çıkan enerjinin büyük kısmı ısı (sıcak gazlar), geri kalan küçük bir kısmı ise elektromanyetik dalgalar (ışık), elektrik (çevreye saçılan serbest elektronlar ve iyonlar) ve mekanik enerji (ses) şeklinde çevreye yayılır. Tepkime sonucunda elektrik ve mekanik enerji şeklinde çok az enerji çıktığı için bunlar genellikle dikkate alınmaz.
- Yakıtın tanımı: oksijenle girdikleri tepkime sonucu ısı ve ışık yayan maddelere yakıt denir.
- Benzinin yanma reaksiyonu denklemi:
- 2 C
8H18 + 25 O2 ————-> 16 CO2 + 18 H2O
- 2 C
